PİRE
Pireler; evcil hayvanlar ile birlikte evlerde görülen yaygın problemdir. Evinizin veya işyerinizin önceki sahiplerinin kedi veya köpek bulundurması durumunda, sizin evcil hayvanınız yoksa bile pire bulabilirsiniz.
Pireler diğer tüylü hayvanlar tavşan, sincap, fare, sıçan, tilki ve domuz gibi çiftlik hayvanlarıyla da taşınabilir. Pireler ısırdığı için evinizde veya işyerinizde ki varlığı endişe vericidir. Bir acı olmasa da rahatsız edici kaşıntı ve döküntüye neden olabilir. Ayrıca evcil hayvanlarınız pire salyasına karşı alerji geliştirebilirler.
PİRE BELİRTİLERİNİ TANIMLAMAK
Kediniz ve ya köpeğiniz sürekli rahatsız ve tüylerini kaşır ya da ısırır olacaktır. Bu bir deri enfeksiyonu mudur yoksa pirelerin onun üzerinden beslenmesi midir? Pireler nasıl görünürler? Veterinere götürmeden önce pire olup olmadığını evinizde de kontrol edebileceğiniz bazı yöntemler vardır. Pirelerden endişe ediyorsanız, belirtilerine dikkat edin;
- Evcil hayvanınızın üzerinde pire görebiliyor musunuz? Bunlar normalde kırmızımsı kahverengi ve 2 mm uzunluğundadır.
- Kedi veya köpeğinizin boyun, baş ve bacaklarını kontrol edin. Bunlar pire aktivitesi görebileceğiniz hedeflenmiş alanlardır.
- Evcil hayvanınızın derisine incecik siyah dışkı için dikkatlice bakın. Bu pire kiri veya yetişkin pire dışkısı ve karabiber gibi görünür. Ayırt etmenin en iyi yolu, daha küçük siyah noktaları görmek için beyaz bir kağıdın üzerinde pire tarağı kullanmaktır.
- Pire probleminin diğer işareti evcil hayvanların yatağındaki, halı ve kilimdeki kirlerdir.
PİRE YUMURTALARINI ARAMAK
Ergin pire aktivitesine sahip değilseniz, bazen evinizdeki pire aktivitesinden kurtulmadığınız halde, kurtulduğunuzu düşünebilirsiniz. Çünkü pire yumurtasını ayırt etmek zordur. Pireler evcil hayvanlarınızın vücuduna yumurtalarını bırakır. Ama orada kalmazlar. Yumurtalar kolaylıkla düşebilir ve halı, kilim, yatak örtüleri, döşeme tahtası üzerinde gizli kalabilirler. Pire yumurtaları küçük(0.5 mm uzunluğunda) oval ve beyazdır. Bu durum pürüzlü yüzeylerde veya malzemelerde onların görünmesini imkansızlaştırıyor.
PİRELERDEN NASIL KURTULURSUNUZ?
Evlerinde pire olması bir çok insanın tüylerini ürpertir ama bu hiçbir hatanız olmamasına rağmen başınıza gelebilecek bir durumdur. Evcil hayvanlar başka hayvanlardan ve ya mekanlardan pireleri taşıyarak eve getirebilirler. Bu durumda, çok hızlı bir şekilde onlardan kurtulmak isteyeceksiniz.
Eğer sorunu erken görürseniz, pireden kurtulmak için yapabileceğiniz birkaç şey var. Aşağıda eviniz için yapılacaklar listesini bulabilirsiniz;
- Hiçbir şey yapmadan önce halıları, mobilyaları, döşeme tahtaları arasındaki kırıkları, kumaş yüzeylerı vakumlu süpürgeyle süpürün. Sadece yetişkin pirelerden kurtulmak olmaz, yumurta ve larvalardan kurtulmak gereklidir. Pire larvası ve halı, kilim gibi organik materyallerde toplanan yetişkin pire dışkısından beslenirler. Gıda kaynağını kaldırmak önemli bir adımdır.
- Elektrik süpürgesini çok dikkatli temizlenmeli çünkü pireler hala hayatta olacak.
- Evcil hayvanınızı pire tarağı ile düzenli olarak tarayın ve her hafta yatağını yıkayın (İdeal sıcaklık 50°c veya yukarısı)
- Evcil hayvanınızda kaşınma ya da ısırık izleri görürseniz, veterinizle konuşmalısınız. Onlar evde evcil hayvanınız için kullanabileceğiniz pire spreyi veya tozu önerebilir.
İŞİNİZ İÇİN PİRE KONTROLÜ
Pirelere hızla uygulama yapılmazsa, pire sorunları işinizi etkileyebilir. Sorun sadece çalışanlar için tahammül edilemez olması değil, müşterilerinizin de uzaklaşmasına neden olabilir.. Siz gelir kaybederken, işyeriniz imaj kaybedebilir.
PİRE ISIRIKLARI
İnsanlar üzerinde pire ısırıkları sıkıntıya neden olurken, evcil hayvanlarınız daha çok acı çekerler. Kediniz veya köpeğiniz tüylerindeki pireleri ısırmak için durmaksızın kaşındıklarını fark edebilirsiniz. Pire ısırığı acılı değildir, ancak kısa süre içinde ısırığın farkına varırsınız. Isırığın çevresinde kaşıntı gelişebilir, duyarlılığınıza bağlı olarak sizi rahatsız edebilir.
Pire ısırıkları neye benzer? Kendi küçük büyüklüğü göz önüne alındığında, pire ısırıkları genellikle deride olduğu gibi küçük kırmızı lekeler olarak görünür. Diğer böcek ısırmalarında olduğu gibi, sadece ısırığa bakarak pireyi tespit etmek genellikle zordur. Böcek sorununu tanımlamaya yardımcı olabilecek diğer faktörler dikkate alınmalıdır.
- Pire Isırığını Nasıl Tanırsınız? - Kendi küçük büyüklüğü göz önüne alındığında, pire ısırıkları genellikle deride olduğu gibi küçük kırmızı lekeler olarak görünür
- Isırıkları nasıl bulursunuz? - etrafı kırmızılaşmış, diğer böcek ısırıklarına göre nispeten daha az şişmiş koyu küçük noktaları arayın.
- Anında Fark etme - Bir pire ısırığı genellikle tek bir pirenin aynı bölgeyi iki veya üç kez ısırmasıyla hemen hissedilir.
- İlk anda acı olmaz - ısırığın kendisi çok acı yapmaz. Rahatsızlığı veren ısırığa karşı vücudun gösterdiği kaşıntı hissidir.
- Kimler risk altında? - Bebekler yerde ve özellikle halı ve ya kilim üzerinde oynamaları sebebiyle pire ısırığına karşı daha yüksek altındadırlar.
Eğer kaşıntılı döküntü ya da egzama ortaya çıkarsa, tavsiye ve tedavi için doktorunuza danışmalısınız. Pire ısırıklarında alerjik reaksiyonlar sık görülen semptomlardır. Eğer evcil hayvanınızın tüylerinde yer yer azalma ya da derisinde kırmızılaşmış lekeler görürseniz veterinerinize danışmanızı tavsiye ederiz.
PİRE ÖNLEME İPUÇLARI
- Düzenli vakumlu süpürme.
- Evcil hayvan yataklarının ideal olarak 50°C ve haftalık olarak yıkanması.
- Tilki, tavşan kemirgen ve geyik gibi diğer yaban hayatı canlıları pire taşıyabilir - Evcil hayvanınız dışarda ise kolayca pireleri toplayıp getirebilir, bu yüzden pire tarağı kullanarak düzenli kontrol edin.
- Larvalar organik materyallerden, halı, yatak ve mobilyalardan beslenirler. Pireleri önlemek için potansiyel gıdaları kaldırmak gerekir.
- Yeni bir eve taşınırken yumurta veya “pire kiri” belirtileri için halı ve döşemeleri inceleyin. Önceki sahiplerinin evcil hayvanları var ise pire larvaları sizi bekliyor olabilir.
-
Beslenmeden sonra bir dişi kedi piresi günde 25 ila 40 yumurta bırakabilir. Tek bir kedi piresi tüm yaşamı boyunca 2000 tane yumurta üretir.
PİRELERLE İLGİLİ SORUNLAR
- Pire kozaları iki yıl boyunca inaktif kalabilir, şartlar uygun olduğunda yumurtadan çıkabilir.
- Pire yumurtaları küçük (Yaklaşık 0,5 mm uzunluğunda) oval ve beyazdır. Bu yüzden onları halı kilim ve hayvan yatağında görmek neredeyse imkansızdır.
- Pirelerin ömrü yaklaşık 2 haftadan 8 aya kadar olabilir.
- Pireler hızlı çoğalabilir. Bu da profesyonel yardım almadan pireyi tamamen önlemenizi zorlaştırır.
YAYGIN PİRE TÜRLERİ
Pirelerin pek çok türü vardır, ancak Türkiye’de problemlerin çoğunluğu kedi ve köpeklerden kaynaklanmaktadır. Pirelerle ilgili temel endişe pire ısırıklarının genellikle size veya evcil hayvanlarınıza sıkıntı ve rahatsızlık vermesidir.
KEDİ PİRESİ
Ctenocephalides felis
Kedi pireleri taşıyıcının uygun olup olmadığını ısırana kadar karar veremez. Eğer uygun değilse yakın bir süre içinde pire hayvandan ayrılır.
![zararlı](images/pire/kedi.jpg)
GÖRÜNÜŞ
- Kedi piresi 2-3 mm uzunluğunda kanatsız kenelerdir. Bir uçtan diğer uca düz şekillidirler ve zıplamalarını sağlayan uzun bacakları vardır.
- Diğer pire türlerinden ayıran yanaksal ve pronotal petekleri vardır.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
- Pireler dört evreden geçerler: Yumurta, larva, pupa ve yetişkin. Yumurtalar küçük ve beyazdır. Bu fazların hepsi iki hafta ile 8 ay arasında gerçekleşir.
- Yetişkin pireler hayvan titreşiminden ya da insan hareketinden, basınçtan, ısıdan gürültüden ya da karbondioksit belirtilerinden potansiyel kan besini olduğunu anlar.
- Bir kedi piresi yalnızca insan kanı üzerinden beslenerek yaşam döngüsünü tamamlayamaz.
DAVRANIŞLARI
- Bu pireler kedi yatağı gibi taşıyıcının genellikle dinlenme yerlerinde yaşarlar. Bu yerler gelişmemiş pirelerin olgunlaştığı yerdir.
KÖPEK PİRESİ
Ctenocephalides canis
Ergin köpek pireleri kedi ve köpeklerin kanlarından beslenirler; zaman zaman insanları da ısırır. Tenyalar gibi insanları da etkileyebilirler.
![zararlı](images/pire/kopek.jpg)
GÖRÜNÜŞ
- Yetişkinlerin rengi kahverengi siyahtır, ancak beslendikten sonra kırmızımsı siyah görünürler.
- Yetişkin pireler 1-4 mm uzunluğundadır. Bacaksız larvalar kırık beyazdır ve 5 mm uzunluğundadır.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
- Pireler 4 evreden geçerler: Yumurta, larva, pupa ve yetişkin
- Larvalar yetişkinlerden daha uzundur ve etrafında kümelendiği yerin kuru kan kalıntıları, dışkı ve organik maddelerle beslenirler.
DAVRANIŞLARI
- Vücutları yana doğru düzleşmiştir bu durum hayvanın tüyleri arasında daha rahat hareket etmelerini
- 6 inc zıplayabildiklerinde taşıyıcıdan taşıyıcıya atlayabilirler, bahçe çimleri etrafında kümelenebilirler.
İNSAN PİRESİ
Pulex irritans
Vücutta her hangi bir yeri ısırabilirler, bunun yanı sıra derinin üzerinde yürüdükçe kaşıntı yaratabilirler.
![zararlı](images/pire/insan.jpg)
GÖRÜNÜŞ
- Pireler siyah, kahverengimsi siyah kanatsız haşerelerdir. Yetişkin pireler 1-4 mm uzunluğundadır.
- Konuk oldukları canlıların kanlarından beslenmek için derilerini delebilecek uzun ve ince hortumlara sahiplerdir.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
- Dişi bir pire her kan besininden sonra 4 ila 8 arasında yumurta bırakabilir ve yaşamı boyunca birkaç yüz yumurta üretebilir.
- 0,5 mm. Uzunluğundaki pürüzsüz oval ve açık renkli yumurtalar, vücuda, yatağa ve konuk yuvaya sıkıca tutunmazlar ancak taşınırlar.
- Yetişkinler; larva ve pupa dönemi tamamladıktan bir iki hafta sonra ortaya çıkarlar. Elverişsiz koşullarda pupa dönemi bir yıl kadar sürebilir.
DAVRANIŞLARI
- Bir taşıyıcıdan diğerine geçtikleri için hastalık bulaştırma riskleri vardır.
- Yersinia pestit (veba) hastalığının bilinen taşıyıcısıdır.
- İnsan pireleri köpek, sıçan, domuz, geyik ve tilki gibi hayvanlarda da bulunabilir.
KUŞ PİRESİ
Ceratophyllus gallinae
Kuş pireleri tavuk kafeslerinde, damızlıklarda ve benzer ortamlarda inanılmaz seviyede üreyebilirler.
![zararlı](images/pire/kus.jpg)
GÖRÜNÜŞ
- Yetişkin pireler genelde kahverengidir ve 1-8 mm. uzunluğundadır.
- Ağızları deriyi delebilecek ve kanı emecek biçimde uyarlanmıştır. Bu parçalar kafadan aşağı doğru gelir.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
- Yuvalanma dönemlerinde taşıyıcı ve/veya ergenin düzenli kan besini ulaşılabilir olduğunda sürekli türerler.
- Eğer yuva yeniden kullanılıyorsa pupa yeniden yumurtlayacak, çiftleşecek ve üreme döngüsünü tamamlayacaktır.
DAVRANIŞLARI
- Kuş bitleri çok kısa bir süre kapalı alanlarda ve sadece yuvalarda yaşayabilirler.
- Kuşlar yuvadan ayrıldıklarında ergin bitler de yeni bir taşıyıcı bulmak zorundadırlar.